Новата редакција: Човек + Машина = Подобро новинарство?

Вештачката интелигенција во редакциите е тука за да остане, но како ја користиме (сè уште) зависи од нас. Ако пристапиме кон неа со претпазливост, етика и посветеност на квалитетно новинарство, може да биде моќен сојузник. Но, ако дозволиме да работи неконтролирано, ризикуваме да ја загубиме самата суштина на она што новинарството треба да биде: потрага по вистината.

Тасос Морфис

Вештачката интелигенција (ВИ) ги менува медиумите и новинарството со неверојатно темпо. Без разлика дали ни се допаѓа или не, ВИ е веќе во нашите редакции. Генерира наслови, сумира статии, па дури и им помага на новинарите да пронајдат приказни во огромни бази на податоци. Како некој којшто е длабоко вклучен и во медиумите и во вештачката интелигенција (преку „Qurio“), мојата работа е да им помагам на редакциите да изградат подобри операции, да ја зголемат публиката и приходите. Од прва рака видов како ВИ може да биде и моќна алатка и сериозен етички предизвик.

ВИ има потенцијал да ги револуционизира медиумските редакции. Може да ги направи побрзи, поефикасни и поперсонализирани. Но, таа исто така доаѓа со значајни предизвици и етички дилеми.

Како консултант и ментор за вештачка интелигенција, ги видов и ветувањата и стапиците на вештачката интелигенција во медиумите.

Дали редакциите треба да ја прифатат ВИ со отворени раце?
Или, треба да ѝ пристапат претпазливо, држејќи критички поглед за нејзините ризици? Како и повеќето работи во животот, одговорот лежи некаде во средината. Ајде да го разложиме.

Предности: Зошто ВИ е пресвртница за новинарството

Вештачката интелигенција го револуционизира новинарството со подобрување на брзината, ефикасноста и ангажманот на публиката. Во индустријата со голема брзина, вештачката интелигенција им помага на редакциите да бидат во тек со генерирање резимеа на вести за секунди, следење на трендовите на социјалните медиуми и проверка на факти во реално време. Им дозволува на новинарите да се фокусираат на подлабоки истраги, наместо на рутински задачи. Исто така, ВИ го зајакнува новинарството кое се заснова на податоци. Во однос на анализата на огромни бази на податоци, за што на луѓето би им требале недели, ВИ може да анализа за неколку секунди.  Притоа, да им помогне на луѓето да откријат сознанија како што се изборните модели и финансиските измами.

Алатките со вештачка интелигенција исто така, го трансформираат и ангажманот на публиката. Тие ги персонализираат препораките за содржини, генерираат интерактивни повици и можат да им помогнат на новинарите да ги разберат потребите на својата публика. Тоа го прават преку анализа на однесувањето, реакциите и секако, преку корисничките податоци. Во свет каде што распонот на внимание се намалува, вештачката интелигенција може да помогне во одржувањето на ангажираноста на публиката.

Недостатоци: Зошто ВИ во редакциите може да биде ризична?

Не мислевте дека сите овие придобивки, не носат и значајни ризици, нели?
Токму поради овие ризици, редакциите мора внимателно да се користат.

Една голема загриженост се дезинформациите и пристрасноста. ВИ е добра само колку што се добри податоците на кои е обучена. Ако тие податоци се пристрасни, содржината генерирана од ВИ ќе биде исто така. На ова поле, потенцијално се отвора голема можност за ширење дезинформации или за зајакнување на штетни стереотипи. Без соодветен надзор, редакциите ризикуваат да ги засилат токму проблемите што треба да ги оспорат.

Друго итно прашање се работните места. Да бидеме искрени, ВИ веќе заменува некои работни места во редакциите. Автоматизираните алатки за пишување можат да генерираат финансиски извештаи и спортски резимеа без новинари. Постои тенка линија помеѓу употребата на АИ како алатка и нејзиното користење како замена.

Понатаму, етичката дилема на содржината генерирана од ВИ покренува важни прашања: Кога содржината во еден медиум е генерирана со ВИ, кој е одговорен за тоа? Ако алатката за ВИ произведува погрешен наслов или измислува детали, кој ја презема вината? Затоа, редакциите мора да воспостават јасни упатства за користење на ВИ и да обезбедат транспарентност за тоа кога и каде, во кои случаи, се објавува содржината генерирана од ВИ.

Конечно, тука е проблемот со јазичната бариера, кој е особено релевантен за новинарите во помалите јазични заедници. Моделите на ВИ се во голема мера обучени на англиски и други главни јазици, оставајќи ги јазиците како грчки, српски или албански во неповолна положба.
Како грчки новинар и консултант за ВИ, од прва рака видов како преводите и резимеата генерирани од вештачка интелигенција на овие јазици можат да бидат неточни или несмасни. Ова не само што ја ограничува способноста на локалните новински организации ефикасно да ја користат ВИ, туку и ризикува дополнително да ги маргинализира помалите јазици во дигиталното доба. Затоа, обезбедувањето развој на ВИ да вклучува разновидна јазична застапеност е клучно за порамноправна иднина во новинарството.

И во овој случај, етичноста е ГЛАВНА

Па, како да ја насочиме улогата на ВИ во новинарството без да ја изгубиме од вид етиката? Еве неколку сугестии:

Човечкиот надзор е неспорен!
Вештачката интелигенција треба да им помага, а не да ги заменува новинарите. Секоја содржина генерирана од ВИ треба да биде прегледана од човек пред објавување.

Транспарентноста е важна.
Редакциите треба да бидат јасни со својата публика кога се користи ВИ и кои се нејзините ограничувања.

Разновидност во развојот на вештачката интелигенција
Потребни ни се подобри основни модели за недоволно застапените јазици. Повеќе инвестиции во повеќејазична обука за ВИ може да помогне во премостувањето на овој јаз.

Вештачката интелигенција треба да му служи на новинарството, а не обратно
Целта секогаш треба да биде подобро новинарство, а не само ефикасност. ВИ треба да го подобри раскажувањето приказни, а не да го разредува.

Клучот е да се користи вештачката интелигенција одговорно и етички. Ова значи транспарентност во врска со нашата употреба на ВИ, обезбедување одговорност, промовирање на различноста и инклузијата и посветеност на континуирано учење. Тоа исто така значи справување со уникатните предизвици со кои се соочуваат помалите јазици.

Авторот е новинар и претприемач од Грција, коосновач на „Qurio“ и на „AthensLive“.

Содржината е преведена од англиски јазик со помош на ВИ и уредена од страна на „Лице в лице“.

Содржината ja oбјавуваме во рамки на проектот „Reporting Digital Rights and Freedoms“ кој се спроведува со финансиска поддршка на Европската унија. Изнесената содржина е одговорност на „Паблик“ и на „Лице в лице“ и не мора да ги одразува ставовите на ЕУ.