Не се обидуваме да „се продадеме“, тука сме за да направиме разлика
Натали Китаноска
„ Лице в лице“, во својата улога како интерактивна платформа, дава простор на напредните идеи и решенија, промовира промени кои носат добро на нашто општество, поттикнува заедница активни граѓани, организации, компании. Од особена важност ни е и промоцијата на социјални претпријатија.
Кога прашавме „Кои се вашите предизвици како социјални претприемачи?“ први кои ни јавија одговори се луѓето од Друштвото за управување и собирање на отпад – РЕДИ Рециклажа.
Разговараме со Дина Арнаут, директорка на РЕДИ Рециклажа.
Како отсуството на закон за социјално претприемаштво влијае врз вашето работење, особено во однос на даночните обврски и придонесите за вработените?
– Отсуството на законско регулирање не е само административна празнина, тоа е многу реална бариера која го отежнува нашето секојдневното работење. Иако сме претпријатие со јасна социјална мисија, насочена кон создавање на инклузивно општество и одржлива животна средина, ние се соочуваме со истиот административен и финансиски товар како и профитно-ориентираните компании. За разлика од нив, ние не наплаќаме за нашите услуги, не остваруваме профит и секој ден се бориме за финансиска одржливост.
Оваа ситуација е навистина парадоксална. Колку повеќе сакаме да придонесеме кон општеството, толку повеќе сме финансиски оптоварени. Зголемувањето на бројот на вработени, што би требало да биде индикатор за раст и позитивно влијание, кај нас значи и зголемени трошоци за социјални придонеси и даноци. Ние не постоиме за да генерираме добивка, туку за да создадеме општествена вредност. Сепак, законскиот систем не прави разлика помеѓу тие два модели. Наместо поттик, добиваме дополнителен финансиски притисок што го ограничува нашиот капацитет да отвораме нови работни места, особено за лица од маргинализираните заедници со кои активно работиме.
Нашата визија е да го прошириме опсегот, да формализираме што повеќе неформални собирачи на отпад и да им обезбедиме фер работни услови. Помеѓу 3.000 и 5.000 лица работат во неформалниот сектор на собирање отпад во нашата земја. Ние би можеле директно да влијаеме на нивните животи преку нивна формализација. Но, без соодветна законска поддршка, овие амбиции остануваат тешко остварливи. Наместо да се фокусираме на раст и развој, постојано сме заглавени во обиди да ги покриеме основните трошоци како што се платите, придонесите и сите непредвидени трошоци кои ги носи секојдневното работење на терен.
Оваа реалност не е демотивирачка само за нас, туку и за секој што размислува да започне социјално претпријатие. Кога системот не ги препознава и поддржува организациите кои создаваат општествена добивка, резултатот е дека ретко кој ќе се охрабри да влезе во оваа сфера. Потребна е системска промена што ќе ги препознае специфичностите на социјалните претпријатија и ќе создаде услови за нивен одржлив раст. Закон за социјално претприемништво не е само формалност, тоа е неопходен чекор за да можеме да ја прошириме нашата мисија и да го зголемиме влијанието врз заедницата.
Дали и како би помогнала посебна рамка која ќе овозможи приоритет на социјалните претпријатија во јавните набавки?
Посебна правна рамка што би овозможила приоритетен или олеснет пристап на социјалните претпријатија во јавните набавки би направила огромна разлика, не само за РЕДИ Рециклажа, туку и за целиот сектор на социјално претприемаштво. Таквата регулатива би значела конечно признание за општествената вредност што ја создаваме, нешто што моментално е целосно игнорирано.
Пристапот до јавни набавки би ни обезбедил стабилни и предвидливи извори на приходи, што е клучно за секое претпријатие, а особено за социјалните, каде профитот не е цел, туку алатка за постигнување поголеми општествени резултати. Со таков пристап, конечно би можеле да планираме долгорочно, да инвестираме во нова опрема, да создадеме нови работни места и да го прошириме нашето влијание. Тоа значи дека наместо да се грижиме од месец за месец како да ги покриеме основните трошоци, би можеле да се фокусираме на вистинските промени што сакаме да ги постигнеме.
Таквата рамка не само што би ја олеснила нашата работа, туку би го поттикнала растот на целиот сектор. Кога знаеш дека постои систем што ги препознава твоите напори и ти дава фер шанса, тоа мотивира. Денес, ризикот е преголем, особено кога мораш да се натпреваруваш со големи компании кои имаат далеку повеќе ресурси и можности за исполнување на сложени административни барања. Со правна рамка што ги препознава социјалните претпријатија, овој ризик би бил значително намален.
Покрај тоа, би се отвориле можности за вистинско партнерство со јавните институции. Социјалните претпријатија не се само бизниси, тие се дел од решението за многу социјални и еколошки проблеми. Ако државата навистина сака да инвестира во инклузија, одржливост и социјална кохезија, тогаш логично е да ги поддржи токму оние претпријатија што веќе работат на тие цели. Не се работи за привилегија, туку за стратегиска инвестиција во подобро општество.
Во многу европски земји ова не е само теорија, туку реалност. Во Италија, на пример, социјалните претпријатија се интегрирани во јавниот сектор за управување со отпад преку директни договори со општините. Тоа им обезбедува финансиска стабилност и им овозможува да создаваат долгорочна социјална вредност. Во Франција постојат резервирани квоти за јавни набавки наменети за социјални претпријатија, што им дава реална шанса да се натпреваруваат на пазарот.
Ваквата правна рамка не би била подарок за социјалните претпријатија. Би била признание за нашиот придонес и алатка за создавање фер конкуренција, каде што не победува оној што е најевтин, туку оној што создава најголема општествена вредност.
Со оглед на тоа што социјалните претпријатија немаат буџет за реклами и маркетинг како профитните компании, кои стратегии ги користите за да стигнете до вашата целна група?
За разлика од профитно-ориентираните компании кои располагаат со големи буџети за маркетинг и реклами, ние како социјално претпријатие мораме да бидеме креативни и да делуваме стратешки во начинот на кој ќе допреме до нашата целна група. Нашата најсилна алатка е самата заедница. Довербата не ја градиме преку скапи кампањи, туку преку автентичен пристап и директна комуникација на терен. Вистинското влијание се создава кога си присутен таму каде што е најпотребно, лице в лице со луѓето за кои и со кои работиш.
Се потпираме на органски раст. Луѓето кои ги користат нашите услуги и веруваат во нашата мисија се нашите најдобри амбасадори. Нивното лично искуство зборува повеќе од било која платена реклама. Дополнително, користиме социјални мрежи како алатка што ни овозможува со минимални ресурси да допреме до широка публика. Не се фокусираме на гламурозни кампањи, туку на креирање содржина што раскажува вистински приказни, приказни за луѓето, за нашите вработени, за мали успеси кои значат многу.
Она што нè издвојува е нашата автентичност. Ние не се обидуваме да „се продадеме“ како бренд; ние сме тука да направиме разлика. Луѓето не се поврзуваат со нас затоа што сме видени насекаде, туку затоа што сме реални, затоа што сме дел од заедницата и затоа што работиме со срце, не со глад за профит.
Исто така, не можеме да не ги споменеме медиумите кои ја препознаваат нашата борба и мисија и самите нè канат да известуваат за нашата работа. Тие се наш гласник до пошироката јавност и нивната поддршка е исклучително важна. Огромен поздрав и благодарност до сите новинари и медиуми кои ја гледаат вредноста во она што го правиме и помагаат нашите приказни да стигнат таму каде што треба. Тие се дел од промената, исто како и ние.
Кои други ресурси и алатки ви недостасуваат за полесно и поодржливо функционирање на вашето претпријатие?
Она што навистина ни недостасува, покрај законската регулатива, е стабилност. Не само финансиска стабилност, туку за цел систем на поддршка што би ни овозможил да не бидеме постојано заглавени во „режим на преживување“. Потребни ни се предвидливи извори на финансирање што не се ограничени на краткорочни проекти, туку ни даваат простор да дишеме, да планираме и да инвестираме во развој и раст.
Ни недостасува и логистичка поддршка. Работиме со ограничен број возила и опрема кои често се подложни на дефекти, што создава дополнителни непредвидени трошоци. Една расипана камионска хидраулика за нас не е само технички проблем, туку директна закана за континуитетот на услугите што ги нудиме.
Недостигаат и програми за градење капацитети. Не само формални обуки, туку вистинска поддршка што ќе ни помогне да ја зајакнеме внатрешната структура на претпријатието. Работиме во услови каде што еден вработен е принуден да врши обем на работа кој во нормални услови го сносат пет вработени. Ова не остава без доволно простор за да се посветиме на стратегиски развој.
Исто така, недостига поддршка во вид на реални партнерства. Често институциите нè гледаат како „добронамерни иницијативи“ наместо како сериозни актери што имаат капацитет да создадат системски промени. Потребно е да се промени оваа перцепција, да не бидеме само учесници во проекти, туку активни партнери во креирање политики и решенија.
Ни недостасува и пристап до истражувачки и аналитички алатки што би ни овозможиле да го мериме и докажуваме нашиот општествен импакт. Социјалното претприемништво не се мери само во финансиски резултати, туку и во промени во заедницата, а за да ги покажеме тие резултати, потребен ни е систем што го следи и анализира тој напредок.
Најмногу ни недостасува простор. Не физички, туку простор за развој. Простор да не мораме секој ден да се бориме само за основното, туку да можеме да размислуваме како да направиме повеќе, подобро и подолгорочно. Затоа, покрај закони и регулативи, ни треба екосистем што ќе ни даде шанса да растеме, а не само да преживуваме.
Објавата е во дел од проектот Резилиентни и инклузивни патеки за социјално претприемaштво за младите преку градење капацитети на локални граѓански организации во Северна Македонија со поддршката на ЕУ за граѓанското општество и медиумските организации во Република Северна Македонија, ИПА програма за граѓанско општество 2022-2023.
- „Хинкеман“: Огледало на општеството во криза и повик за емпатија и промена
- Промоција на „Дом во тишина“ на Никола Маџиров
- Епидемија на хормонални нарушувања и болести на ендокриниот систем: како индустријата и стресот влијаат на нашето здравје?
- „Господа Глембаеви“ на Црногорско народно позориште гостува во МНТ
- Фејми Даут – првиот Македонец на островот Смит на Антарктикот – снима документарен филм
