Дислексичарите се етикетирани како мрзливи, место како лица со можности

Се­кое ли­це со дис­ле­кси­ја има мож­ност за мно­гу ус­пе­шен и про­ду­кти­вен жи­вот, но за тоа е по­треб­на под­др­шка, при­фа­ќа­ње и раз­би­ра­ње, ка­ко од стра­на на на­став­ни­ци­те, про­фе­со­ри­те и струч­ни­те служ­би, та­ка и од стра­на на најб­ли­ски­те

Раз­лич­ни струч­ни ли­ца има­ат раз­лич­ни раз­би­ра­ња и гле­ди­шта, но си­те се ед­ног­лас­ни за ед­но – де­ка тоа е со­стој­ба што пре­диз­ви­ку­ва те­шко­тии во чи­та­ње­то и по­крај по­сто­е­ње­то нор­мал­на ин­те­ли­ген­ци­ја, до­бар вид и слух, си­сте­мат­ска обу­ка, со­од­вет­на мо­ти­ва­ци­ја, и на дру­ги­те по­вол­ни еду­ка­тив­ни, пси­хо­ло­шки и со­ци­јал­ни ус­ло­ви.
На оваа де­фи­ни­ци­ја ѝ не­до­сти­га и до­пол­ну­ва­ње за­тоа што најм­но­гу алу­ди­ра на уче­ни­ци­те, а со дис­ле­кси­ја се со­о­чу­ва­ме и ние во­зрас­ни­те, кои одам­на го има­ме за­вр­ше­но обра­зов­ни­от про­цес. Спо­ред тоа, дис­ле­кси­ја­та би ја де­фи­ни­ра­ле ка­ко со­стој­ба што пре­диз­ви­ку­ва те­шко­тии во чи­та­ње­то, пи­шу­ва­ње­то, ма­те­ма­тич­ки­те опе­ра­ции и раз­би­ра­ње­то на про­чи­та­но­то. На­ве­де­ни­те сла­бо­сти про­из­ле­гу­ва­ат од фа­ктот што кај нас, дис­ле­кси­ча­ри­те, мис­лов­ни­от про­цес трг­ну­ва од го­ле­ма­та сли­ка, од­нос­но су­шти­на­та и по­тоа оди на­зад кон де­та­ли­те, за раз­ли­ка од дру­ги­те, кои трг­ну­ва­ат од ана­ли­за на де­та­ли­те и по­тоа стиг­ну­ва­ат до су­шти­на­та.


Де­сет про­цен­ти од на­се­ле­ни­е­то има дис­ле­кси­ја

Се про­це­ну­ва де­ка не­ка­де око­лу 700.000.000 ли­ца во све­тот се со­о­чу­ва­ат со оваа со­стој­ба, што е огром­на број­ка. Но, за жал, нај­го­лем дел од нив се со не­о­ткри­е­на дис­ле­кси­ја и, нај­ве­ро­јат­но, во­оп­што не се свес­ни де­ка ја има­ат. Свет­ска­та ста­ти­сти­ка по­ка­жу­ва пре­ва­лен­ци­ја на дис­ле­кси­ја на еден од 10 лу­ѓе, или про­цен­ту­ал­но изра­зе­но, 10 про­цен­ти од свет­ско­то на­се­ле­ние вле­гу­ва во оваа ка­те­го­ри­ја гра­ѓа­ни.
Во зем­ја­ва не по­сто­јат офи­ци­јал­ни ста­ти­стич­ки по­да­то­ци за тоа кол­ку дис­ле­кси­ја­та е за­ста­пе­на ме­ѓу на­ши­те гра­ѓа­ни и се ра­ко­во­ди­ме спо­ред на­ве­де­на­та про­цен­ту­ал­на за­ста­пе­ност. Иа­ко 15 про­цен­ти, мо­же­би, е го­ле­ма број­ка со ог­лед на транс­па­рент­но­ста на ма­ке­дон­ски­от ја­зик, се­пак не мо­же да се изо­ста­ви фа­ктот де­ка во Ма­ке­до­ни­ја жи­ве­ат го­лем број ли­ца на кои мај­чин ја­зик им е ал­бан­ски­от, кој ка­ко ја­зик по сво­ја­та при­ро­да е те­жок и мно­гу по­не­транс­па­рен­тен од ма­ке­дон­ски­от. Спо­ред ова, нај­ве­ро­јат­но и за на­ша­та др­жа­ва сло­бод­но мо­же да се ка­же де­ка пре­ва­лен­ци­ја­та на дис­ле­кси­ја е не­ка­де ме­ѓу 10 до 15 про­цен­ти од на­се­ле­ни­е­то. 

Здру­же­ни­е­то за дис­ле­кси­ја „Ајн­штајн“ спро­ве­де истра­жу­ва­ње за за­ста­пе­но­ста на зна­ци­те на дис­ле­кси­ја ме­ѓу сред­но­школ­ска­та по­пу­ла­ци­ја од осум­те план­ски ре­ги­о­ни на на­ша­та др­жа­ва. Бе­ше ис­пи­ту­ван при­ме­рок од око­лу 2.600 сред­но­школ­ци во пр­ва го­ди­на од 16 сред­ни учи­ли­шта. Од истра­жу­ва­ње­то про­из­ле­зе де­ка дис­ле­кси­ја­та ме­ѓу ис­пи­та­ни­ци­те е за­ста­пе­на кај 12,2 про­цен­та со зна­чај­на ста­ти­стич­ка раз­ли­ка ме­ѓу уче­ни­ци­те од сред­но гим­на­зи­ско и сред­но струч­но обра­зо­ва­ние, а ова е до­во­лен по­да­ток за да се вклу­чи аларм.
Иа­ко во Ма­ке­до­ни­ја за ре­корд­но кра­тко вре­ме за оваа со­стој­ба се на­пра­ви мно­гу, за раз­ли­ка од мно­гу дру­ги др­жа­ви, се­пак се чув­ству­ва па­сив­но­ста на вла­сти­те. Сѐ што е на­пра­ве­но до­се­га за дис­ле­кси­ја­та е бла­го­да­ре­ние на го­ле­ма­та по­све­те­ност и ан­га­жи­ра­ност на гра­ѓан­ски­те ор­га­ни­за­ции и на са­ми­те гра­ѓа­ни, но, во це­ли­от про­цес не­до­сти­га­ат ин­сти­ту­ци­и­те за­дол­же­ни за соз­да­ва­ње­то по­ли­ти­ка­та и за­ко­ни. Факт е де­ка спо­ред за­ко­ни­те и обра­зов­на­та по­ли­ти­ка, дис­ле­кси­ја­та во Ма­ке­до­ни­ја не по­стои, и по­крај си­те на­по­ри што се на­пра­ве­ни за неј­зи­но акту­а­ли­зи­ра­ње. Во пос­лед­но вре­ме се чув­ству­ва­ат не­кои ви­бра­ции од стра­на на ин­сти­ту­ци­и­те, кои теж­не­ат ли­ца­та со дис­ле­кси­ја да ги вмет­нат во ка­те­го­ри­ја­та на ли­ца со по­себ­ни по­тре­би и сѐ по­че­сто се збо­ру­ва за инк­лу­зи­ја на овие ли­ца. Но, за нас, ка­ко оп­штес­тво, ќе би­де мно­гу по­ра­зи­тел­но до­кол­ку се до­ве­де­ме во си­ту­а­ци­ја ли­ца­та со дис­ле­кси­ја да вле­зат во оваа ка­те­го­ри­ја. Тоа би зна­че­ло на­вра­ќа­ње де­це­нии на­на­зад во од­нос на свет­ска­та пра­кти­ка. Од дру­га стра­на, не­се­ри­оз­но е да се збо­ру­ва за инк­лу­зи­ја на уче­ни­ци­те со дис­ле­кси­ја за­тоа што овие уче­ни­ци, се­ка­ко, се вклу­че­ни во ре­дов­но­то обра­зо­ва­ние. Проб­ле­мот е што не се пре­поз­на­е­ни и се ети­ке­ти­ра­ни ка­ко мрз­ли­ви, нес­по­соб­ни, глу­па­ви, а не ре­тко и ка­ко уче­ни­ци со мен­тал­на спре­че­ност.


Дис­ле­кси­ја­та не е бо­лест

Све­ста за дис­ле­кси­ја­та ни е на ни­ско ни­во, иа­ко се чув­ству­ва огром­на раз­ли­ка од пред пет го­ди­ни. До пред поч­ну­ва­ње на ан­гаж­ма­нот од стра­на на гра­ѓан­ски­от се­ктор, во од­нос на оваа со­стој­ба, ре­чи­си ни­кој ни­што не зна­е­ше, а се­га си­ту­а­ци­ја­та е мно­гу по­и­на­ква. Од осо­бе­на важ­ност е по­диг­ну­ва­ње­то на јав­на­та свест за оваа проб­ле­ма­ти­ка би­деј­ќи на тој на­чин сѐ по­ве­ќе ли­ца ќе се пре­поз­на­ат се­бе­си или сво­и­те бли­ски и ќе по­ба­ра­ат по­мош со што ќе се на­ма­ли бро­јот на не­де­те­кти­ра­ни ли­ца со дис­ле­кси­ја. Тре­ба да сме свес­ни де­ка се­кое ли­це со дис­ле­кси­ја има мож­ност за мно­гу ус­пе­шен и про­ду­кти­вен жи­вот, но за тоа е по­треб­на го­ле­ма под­др­шка, при­фа­ќа­ње и раз­би­ра­ње, ка­ко од стра­на на на­став­ни­ци­те, про­фе­со­ри­те и струч­ни­те служ­би, та­ка и од стра­на на најб­ли­ски­те.

Че­сто се мис­ли де­ка дис­ле­кси­ја­та е бо­лест, но овој сте­ре­о­тип мо­ра вед­наш да се раз­јас­ни и да се по­диг­не јав­на­та свест де­ка се ра­бо­ти за со­стој­ба.
Од лич­на глед­на точ­ка, ка­ко дис­ле­кси­чар, би ка­жал де­ка дис­ле­кси­ја­та, по­крај проб­ле­ми­те и ма­ки­те што ги пре­диз­ви­ку­ва, ну­ди мно­гу пред­но­сти и та­лент во жи­во­тот. До­каз за тоа се си­те тие поз­на­ти дис­ле­кси­ча­ри, кои, се­кој на свој на­чин, го има про­ме­не­то овој свет ка­ко што се Ал­берт Ајн­штајн, Стив Џобс, Ага­та Кри­сти, Сти­вен Спил­берг, Бил Гејтс, Хе­нри Форд, Ен­ди Вор­хол, Паб­ло Пи­ка­со и мно­гу дру­ги.

(Авто­рот е пре­тсе­да­тел на Здру­же­ни­е­то за дис­ле­кси­ја, „Ајн­штајн“)