Живеење на „американскиот сон“ во кичевско Карбуница

Др­жа­ви­те од Балканот мака мачат за да ги задржат младите дома. Ученици, работници, дип­лом­ци, цели семејства, по помалку или повеќе размислувањa, преиспитувања, се решаваат да го на­пу­штат родниот крај во обид да ја побараат среќата надвор од земјата.

Иа­ко нема официјални податоци, одредени истражувања и анализи укажуваат дека последните де­се­ти­на години Македонија ја напуштиле околу 500 илјади лица. Причините за таквата состојба се многубројни, проблематиката е повеќеслојна – од политичка нестабилност, преку лоша еко­ном­ска состојба и ниски примања, до општествените околности со сите нелогичности, изместени вред­но­сти, ерозија на етичноста, перцепција за неказнивоста на новопечената квазиелита. При­тоа, како дестинација за заминување се гледа западниот свет, најчесто тоа се европските земји, но има и многумина што заминуваат многу подалеку, преку океанот, со цел да го сонуваат аме­ри­кан­ски­от сон…

[ihc-hide-content ihc_mb_type=”show” ihc_mb_who=”4,5″ ihc_mb_template=”3″ ]

Не течат сите реки по текот…

Нас­про­ти текот на таа, навидум, несопирлива река луѓе, кои, веројатно, неповратно заминуваат кон „запад“, има и такви што се обиделе да пливаат спротивно од струјата и од „ветената земја“ да дојдат да живеат тука.  Станува збор за Американец, кој е во Македонија за тука и да остане и кој во Кичево, поточно во село Карбуница, ја најде не само егизистенцијата, туку и смислата на жи­ве­е­ње­то.

Џеб Адамс од Вајоминг е обичен човек, но исклучителна личност. Дечар по душа, работник без за­мор. Него го знае цело Кичево, за жителите на село Карбуница е веќе староседелец, зборува пер­фект­но македонски, дури и фразеолошки, но со интересен акцент што го открива неговото стран­ско потекло. Веќе ги познава и македонските адети, кои со задоволство ги практикува. Од со­се­ла­ни­те и роднините научил да одгледува пчели, да околчува ограда, да калеми, а садењето и одг­ле­ду­ва­ње­то овошје и зеленчук е веќе секојдневна практика…

Не­го­ви­от животен пат што го носи во Кичево почнува во 2000 година, кога преку Мировниот кор­пус е ангажиран како професор по англиски јазик во кичевската гимназија „Мирко Милевски“. По ед­на свирка во кичевски клуб, каде што настапува со група составена од неколку кичевци, ја за­поз­на­ва Кристина, сестрата на еден од музичарите од групата. Тука му се изместува лежиштето, ве­ќе и самиот е свесен дека младата професорка по книжевност и по англиски јазик ќе биде не­го­ва­та муза и инспирација за неговиот иден пат и успех во Македонија.

Во­е­ни­от конфликт во земјата во 2001 година ги принудува да заминат за САД, каде што го поч­ну­ва­ат својот заеднички живот, од професионален ангажман до формирање семејство. Неговата про­фе­си­ја му наметнува чести и долготрајни отсуства од домот, при што му се поткопуваат иди­лич­ни­те замисли за спокоен семеен живот. Честите преселби од едно место во друго ги сов­ла­ду­ва­ат успешно, сѐ до моментот кога стануваат родители. Новите околности значат соочување со ре­чи­си безизлезна ситуација, несовладливата спротивставеност на суровата реалност со идиличните за­мис­ли за среќен семеен живот. Тука се јавуваат и првите размислувања својата иднина да ја по­ба­ра­ат назад, во Македонија…

„Мини-свет“ со многу љубов

– Ра­бо­тев на проекти надвор од домот. Кога живеевме во Александрија – Вирџинија, по два часа па­ту­вав­ме до работа менувајќи автобус, метро, па и пеш. На работа по цел ден, додека при­стиг­нам дома веќе е мрак. Во Америка се живее брзо, напорно се работи, нема време за семејството, за пријатели уште помалку… Сѐ беше издржливо додека не се роди второто дете. Тогаш и падна од­лу­ка­та, се селиме за Македонија, со водилка и за двајцата – никако назад, вели Адамс.

Поч­ну­ва­ат да ја планираат селидбата, со скромен буџет и план за тоа што би работеле во Кичево. Џеб се потсетува на загриженоста на неговите родители, пријатели, дека се работи за голема про­ме­на, заминување далеку, уште повеќе што за обичните Американци сè што е преку „барата“ е крај на светот.

– Пла­нот да работиме со деца, да ги учиме странски јазици, ни беше изработен уште таму. Пред да дој­де­ме планиравме буџет, целата наша заштеда, со пресметка колку ќе ни требаат за првата го­ди­на да преживееме тука, барем додека пуштиме корен. Мислевме дека ќе дојдеме тука, ќе ра­бо­ти­ме, ќе обезбедиме егзистенција, немавме поим дека таа приказна ќе заживее и ќе се развива тол­ку добро – вели Џеб.
Вед­наш по доаѓањето во Кичево изнајмуваат мал стан и со поддршка на родителите и на при­ја­те­ли­те на Кристина, почнуваат да го реализираат замисленото, да отворат училиште за странски ја­зи­ци.

-Ту­ка сѐ беше полесно, поотпуштено, постои некаква блискост кај луѓето. Полека, полека учи­ли­ште­то го почнавме од нула, посветено, со цела душа внесени во проектот – вели Адамс.

Поч­ну­ва­ат работа со неколку ученици на курс по англиски јазик. Нивниот професионален пристап кон работата, пред сѐ беспрекорната посветеност и желба да се успее, е препознаена кај децата и ро­ди­те­ли­те во Кичево. Десет години подоцна, нивното училиште има 20 вработени, со курсеви по по­ве­ќе јазици и степени. Но, тоа што ги прави поинакви од другите, е пристапот кон суштината и ква­ли­те­тот на работата. Наставата во нивното училиште е ограничена на четири работни дена седмично. Спро­тив­но на навиките и воспоставената практика во САД, но и тука, сметаат дека наставниците ќе би­дат попосветени кон работата и поентузијастички ќе пристапат кон децата. Совладаниот ма­те­ри­јал од децата и задоволството на родителите се потврда на исправноста во таквиот пристап.

– Де­ца­та се неверојатни, прекрасни, гладни за информации, сакаат да се изразуваат на англиски ја­зик. Зборуваме на разни теми, дискутираме за тоа што им е интересно… Работата е лесна кога се ра­бо­ти со такви деца. Тие слушаат, пишуваат домашни, независно што не добиваат оценки. Ние има­ме создадено „мини-свет“ сите се ислушани, примени со љубов, се трудиме и верувам дека ус­пе­ва­ме да се чувствуваат слободно, како дома – велат Џеб и Кристина.

Со здобиеното знаење нема да им биде проблем да положат каков било меѓународен испит за сер­ти­фи­кат. Највисоките нивоа веќе учат и други јазици, наставата по германски или француски ја­зик се одвива на англиски, што дополнително влијае на знаењето.

Во рамки на училиштето и авантурата на семејството Адамс во Кичево, се јавуваат и семејства што има­ле намера да помогнат на некаков начин. На тој начин се обезбедени бесплатни курсеви за де­ца од ранливите категории, за семејства од ромската заедница. Така, секоја година во училиштето има 30 деца од ромската заедница, во повеќе степени.

Кичевска „Рапсодија во сино“

Раз­го­ва­рај­ќи со Џеб откриваме многу работи за тоа како е да се биде Американец во Кичево, како жи­ве­ат и размислуваат луѓето во САД, што има тука во Македонија што е поинакво од светот.

– Про­сеч­ни­от Американец не е свесен колку може да се живее убаво во Македонија, истото тоа ва­жи и за луѓето тука. И едните и другите се залажуваат од оној „американски сон“, а истото можат да го остварат и тука, се разбира, со труд, знаење и со многу напор… Многу е поинаку таму и тука. Ту­ка гостинот е бог, така е третиран. Во Америка, доколку домаќинот е утредента на работа, нема вре­ме за пријатели, за вас. Можеби овде се претерува со спротивното, претеруваме ние со некои та­кви адети, но тоа е богатство, тоа е нешто што парите не го купуваат.  Во Македонија, уште од пр­ви­от ден се чувствувам како дома – вели тој.

Спо­ред Адамс, овде секогаш е присутна поддршката од семејството, не дека тоа го нема во САД, но, како што вели, тука и најлошиот карактер фамилијата го трпи затоа што е „наш“…

– Во САД лесно се успева, но, исто така, и лесно се паѓа. Овде, за секој проблем може да се најде ре­ше­ние, дали кај пријател, дали кај роднина. Тоа што е, можеби, проблем тука е што луѓето и да не­ма­ат работа, како да не се возбудуваат многу, тука се мама, тато, ќе се преживее… И постојано ќе се жали на други причини, нема работа, се вработуваат политички, не се бара друга работа до­де­ка не се најде тоа за што е некој обучен. Тоа е разочарувачко за многу деца – споделува тој.

Се­га Џеб, Кристина, со децата Марија и Лука, го живеат „американскиот сон“ во Карбуница, Ки­чев­ско. Сето слободно време надвор од професионалниот ангажман го користат за уживање во жи­во­тот. Имаат купено земја во селото над градот, каде што планираат да градат дрвена куќа, но и го­лем парк, со клупи, фонтани, сцена за најразлични изведби, „место за бакнување“…

– Че­сто луѓето нѐ прашуваат зошто успехот во работата на училиштето не го прошириме во други гра­до­ви, како Битола, Скопје, на пример… Ние сме категорично против. Ова што го имаме тука не би го менувале за ништо затоа што токму од тие причини и заминавме од САД. Тоа би значело вра­ќа­ње на тоа од што и избегавме, премногу вложување, преголеми амбиции, малку време за жи­вот, за семејството, за пријателите – вели семејството Адамс.